Sierakowice

Historia Sierakowic

Powstanie i nazwa Sierakowice sięga XIIw. mianowicie, według podania lat 1180 – 1190, kiedy to Duńczycy napadli na Pomorze, a więc czasów księcia pomorskiego Mestwina I ojca Świętopełka. Okolice późniejszych Sierakowic pokrywały niedostępne bory, w których to książę Mestwin chronił się przed wrogiem. Kazał budować w kraju na wzgórzach wysokie wieże (strażnice), by można było śledzić nieprzyjaciela. Jedna z takich strażnic wybudowano na najwyższym wzgórzu w miejscu, gdzie leżą Sierakowice. Podczas powtórnego napadu Duńczyków do strażnicy tej przybył sam książę, chcąc się przekonać naocznie, w której to stronie widać nieprzyjaciela, zachwycony rozległym widokiem zawołał: „Ach, jak szeroko widzę.” Tak miała powstać nazwa strażnicy „Szerokowidze.” Wkrótce zbudowano tutaj zajazd, a następnie założono wioskę zwaną aż do czasów zajęcia Pomorza przez Krzyżaków (1309) Szerokowidze. Niemieccy rycerze nie umiejąc wymawiać poprawnie nazw słowiańskich przemianowali wieś na „Sirokowicen”.

W dokumentach historycznych nazwa wsi najwcześniej pojawiła się w postaci Syrakowo (1348). Forma ta powstała od nazwy osobowej Sirak, Sirosława. Na przestrzeni wieków spotyka się następujące nazwy: Sirakowicze, Syrakowicze, Serokowicze, Sirkowicz, Szirakowicze. Dzisiejsza nazwa Sierakowice, chociaż pojawiła się już w 1599r. ukształtowała się na początku XVIIw. Za rządów pruskich wieś nazywała się Sierakowitz, Schirakowitz.

Według wyżej przytoczonej legendy Sierakowice powstały w XIIw. naukowe badania wskazują zaś, że osada jest o wiele starsza. Pomorze w skład państwa Polan weszło już w Xw. Nastąpiło to za panowania Mieszka I. Z biegiem lat dokonał się podział Pomorza na część wschodnią i zachodnią. Ośrodkiem części wschodniej stał się Gdańsk. Księstwo to dzieliło się na mniejsze jednostki administracyjne zwane kasztelaniami. Sierakowice należały do wójtostwa w Mirachowie. Pierwsza szersza wzmianka źródłowa dotycząca Sierakowic pochodzi z 1382r. jest to dokument nadania wsi rycerskiej(Sierakowic) Piotrowi z Lewina na prawie chełmińskim. Brzmi on następująco: „W roku 1382 nadaje Wielki Mistrz Winrich von Kniprode wiernemu Piotrowi z Lewina i jego spadkobiercom dobra Sierakowice z 50 włókami na prawie chełmińskim. Za to będzie czynił służbę w lekkiej zbroi i pomagał przy budowlach, nadto będzie dawał od każdej osiadłej włóki 1 korzec owsa zamiast płużnego, 1 funt wosku, 1 fenig koloński albo 5 pruskich na uznanie naszej zwierzchności na św. Marcina.”

Na mocy prawa chełmińskiego przywilejem było dziedziczenie majątku w linii męskiej i żeńskiej. Ostatnim znanym dziedzicem szlacheckim Sierakowic był Milon z Sierakowic, prawdopodobnie potomek Piotra z Lewina. Około roku 1419 były Sierakowice wsią gospodarską na prawie polskim, które było bardziej korzystne dla Zakonu. W 1428r. Krzyżacy uzyskali połowę dóbr sierakowickich. W 1430r. Sierakowice uzyskały lokalizację na prawie niemieckim i okolica została ogromnie spustoszona. W 1438r. z 42 włók należących do wsi 31 leżało odłogiem i dobra sierakowickie zmieniono na wieś. Po zakończeniu wojny polsko – krzyżackiej zawarto pokój w Toruniu, na mocy którego Pomorze Gdańskie wróciło do Polski. Okazało się wtedy, że pokaźna wieś Sierakowice wyludniła się zupełnie. W latach 1467 – 1470 nieznany rodak nabył dobra sierakowickie. Obejmowały one 8 tys. mórg roli i lasów. Od 1648r. właścicielem wsi był Łaszewski, który musiał być spokrewniony z rodziną Szczepańskich i Sobieskich, bo w 1659r. Maria Szczepańska z Sobieskich gościła w dobrach dziedziców Sierakowic. Z okazji pogrzebu starosty Szczepańskiego gościł również w Sierakowicach hetman Jan III Sobieski, późniejszy król Polski. Po Łaszewskich Sierakowice przeszły w ręce Jerzego Bystrama, co dokumentują wizytacje biskupie z 1702 i 1711r. Później ponownie majątek przeszedł w ręce Łaszewskich. Dziedzicami Sierakowic byli oni w latach 1739 – 1879.
W 1772r. nastąpił pierwszy rozbiór Polski, w wyniku którego Pomorze dostało się pod rządu pruskie. Nowe władze po zajęciu tych ziem zaprowadziły inny podział administracyjny. Sierakowice należały odtąd do powiatu tczewskiego, zaś od 1818r. do nowo powstałego powiatu kartuskiego. W tym czasie wieś była raczej mała, w 1820r. liczyła bowiem 32 mieszkańców. W następnych latach liczba ta kilkakrotnie się powiększała. W 1848r. wynosiła 207, w 1867r. – 281, zaś w 1904r. – 683 (tylko katolicy).

Łaszewscy byli ostatnimi dziedzicami wsi. Po nich w 1880r. majątek dostał się w ręce żyda, Jakuba Kerbsa, który lasy sprzedał a ziemie rozparcelował pomiędzy 150 gospodarzy. W latach 1894 – 95 utworzono z Sierakowic, które dotychczas były tzw. obszarem dworskim, gminę wiejską.

Z XVIII i XIX – wiecznych ciekawostek dotyczących wsi warto wspomnieć, że w 1776r. miał tędy przejeżdżać król pruski Fryderyk. Z powodu zepsucia się powozu musiał w Sierakowicach spędzić noc, schronił się we dworze szlacheckim, nawiedził dom gospodarza Wenty i w nim przenocował. W 1806r. uciekała przez Sierakowice pruska rodzina królewska, innym razem przejeżdżał tędy król pruski Wilhelm IV.

Za rządów pruskich utworzono we wsi szereg organizacji i stowarzyszeń, które były zorganizowaną formą obrony miejscowej ludności przed germanizacją. Dnia 23.04.1869r. założono Towarzystwo Rolnicze, w 1880r. – Kółko Rolnicze, w 1882 – 1886 i 1909 – 1914 Czytelnię Ludową, w 1899r. – Bank Ludowy, w 1908 – „Fortunę” – Towarzystwo Handlowe, w 1910r. – Towarzystwo Ludowe. Rządy pruskie na tym terenie trwały aż do 8 lutego 1920r., kiedy to wojsko polskie wkroczyło do Kartuz i powiatu, tym samym nastąpiło przyłączenie tych ziem do Polski. Po wyzwoleniu Sierakowice przeżyły burzliwy rozwój. We wsi powstało szereg organizacji i stowarzyszeń. W 1921 za pośrednictwem Franciszka Brzeskiego założono Związek Wojaków, który w 1931r. liczył aż 563 wiarusów. 15 sierpnia 1931r. podczas obchodów rocznicy „Cudu nad Wisłą” pod pomnikiem Matki Boskiej Królowej Polski odbyła się dekoracja trzech najbardziej zasłużonych członków Związku Wojaków: Wiktora Sassa, Jana Płotki i Franciszka Lewca. Dekoracji dokonał honorowy członek tego towarzystwa, ks. kanonik Bernard Łosiński.

W okresie międzywojennym Sierakowice były miejscem bogatego życia politycznego, którego inicjatorem był działacz narodowy na Kaszubach, miejscowy proboszcz ks. Bernard Łosiński. W latach 1924 – 1925 założono Ochotniczą Straż Pożarną, której honorowym prezesem był ks. B.Łosiński. 6 października 1935 założono koło PCK.

Już przed II wojną światową wieś nabierała charakteru miasteczka. Ostatni dom pod dachem słomianym spalił się w 1926r. Znajdowały się tu dwa kościoły, apteka, tartak, poczta, szkoła powszechna i graniczny urząd ceł. Na rozwój wsi miało z pewnością wpływ uzyskanie w 1905r. połączenia kolejowego z Lęborkiem i Pruszczem Gdańskim.